Achter de voordeur in een bijzondere woning in België
Een van de mooiste pakketbootvilla's van België, Villa Gaverzicht, straalt dankzij zijn Franse bewoner weer in vol ornaat. Dat de architect fan was van Le Corbusier blijkt uit elk detail.
In Waregem, in West-Vlaanderen, staat een villa die het kleine zusje van de Franse Villa Cavrois kan zijn. In dezelfde gele bakstenen, dezelfde pakketbootstijl en met dezelfde luxe afwerking was Villa Gaverzicht het meesterwerk van architect Gentiel Van Eeckhoutte (1906-1963).
‘In 1939 was de bouw af. Dat jaar overleed ook Gentiels moeder. Eerst woonde hij hier met zijn vader en twee zussen. Daarna met zijn vrouw. Samen hadden ze één dochter, maar die is op haar twintigste overleden bij een auto-ongeluk’, zegt de huidige eigenaar Yves Plançon, een Franse vastgoedontwikkelaar die zichzelf ‘verzamelaar van huizen’ noemt. ‘Eigenlijk zocht ik een woning in Brussel, maar toen ik deze pakketbootvilla te koop zag staan, twijfelde ik niet langer.'
Het huis stond al drie jaar leeg en ik voelde me geroepen om het te redden. Een jaar lang heb ik van alles gelezen over de architectuur uit die periode. Daarna pas ben ik aan de restauratie begonnen’, vertelt hij. ‘Gentiel stierf vroeg, maar zijn vrouw bleef hier wonen tot haar negentigste. Ik kan dat begrijpen: het is een heel aangename plek om te leven. Met al die halfronde vormen, relingen en het kostbare maatwerk lijkt het wel een luxeschip.’
Schatten in de kelder
Plançon had geluk. Anders dan Mallet- Stevens’ Villa Cavrois uit 1932, die een geplunderde ruïne was, was de villa in Waregem quasi-intact. ‘De Cubex-keuken, de tegelvloeren met grafische motieven, de luxueuze badkamer met marbriettegels, de monumentale traphal en de glasramen: bijna alles is nog bewaard. Mede dankzij de slechte smaak van de nieuwe partner van de weduwe. Toen ik het kocht, lag over de authentieke vloer afschuwelijke nieuwe vloerbedekking en waren de oorspronkelijke verfkleuren op de muur bedekt met vreselijk behangpapier. Sommige deuren waren vervangen door aluminium en pvc exemplaren, maar ik heb de originele nagemaakt op basis van andere deuren.'
Weinig was echt verdwenen. En wat ontbrak, kon ik reconstrueren op basis van de originele plannen.’ Ook dát was een gelukje: Plançon beschikt over veel originele ontwerptekeningen en blauwdrukken van Villa Gaverzicht. Ze lagen in de kelder van het huis, in een map waarin ook tekeningen zitten van zijn andere realisaties. ‘In geen enkel van zijn andere ontwerpen trok hij zoveel registers open als hier. Dit huis had als een van de weinige destijds centrale verwarming en een badkamer’, zegt Plançon.
Gatsby
Als je Villa Gaverzicht binnenstapt, lijk je wel in een filmdecor beland, perfect voor een Great Gatsby-scenario. In de fenomenale hal start de trapleuning met een groenige glazen bol die dient als verlichtingselement. De architectuur klopt nog, maar de decoratie ook. Glaswerk, servies, modernistisch meubilair en kunstwerken: bijna alles stamt I uit de jaren twintig tot veertig. Dat is een verdienste van Plançon, samen met decorateur Rémy Motte. ‘Ik heb een enorme verzameling art-decoglas. Sinds mijn twintigste koop ik heel regelmatig kunstobjecten op veilingen. Telkens als ik iets beters zie dat hier mooi zou passen, dan vervang ik het. Ook van vrienden of buren krijg ik weleens art-decomeubeltjes cadeau. Ze weten dat ik de sfeer van toen zo getrouw mogelijk wil laten herleven.’
Corbusierbrilletje
Gentiel Van Eeckhoutte moet een bemiddeld man zijn geweest. Dat bewijzen de mondaine foto’s die de eigenaar terugvond. Hij was echter ‘maar’ de zoon van een timmerman, gespecialiseerd in trappen. In plaats van in de voetsporen van zijn vader te treden, studeerde hij in 1929 af als architect aan het Gentse Sint-Lucas. Dat hij fan was van Le Corbusier, zijn beroemde Franse tijdgenoot, wordt overal in de villa duidelijk. Oker, blauw, oranje en groen: Corbu’s typische kleurenpalet duikt op in verschillende details in de woning. Zijn typische bandramen, ooit met zicht op de beroemde Waregemse hippodroom, domineren de achtergevels. Op het platte dak stond oorspronkelijk ooit een klein zwembad: zulke recreatiefuncties op het dak zijn Corbusiaans. Zelfs de constructie in gewapend beton, waardoor een vrij ontwerp mogelijk is, gaat terug op principes van de Zwitsers-Franse architect. Ook Plançon doet graag aan Corbu-citeren. Hij legde de geometrische tuinpaden aan als referentie aan die van Villa Savoye. En in Gentiels kantoor ligt een rond brilletje dat op Corbu’s neus had kunnen staan.
Dat bureau is, na de traphal, de meest sprekende plek van de woning. Trek daar de prachtige maatkasten open en je ontdekt hoe Van Eeckhoutte zowel zijn prullenbak, vestiaire als plannenopbergsysteem netjes in de wand inbouwde. Maar in het voormalige kantoor gaat vrijwel alle aandacht naar het overhoekse glasraam. ‘Wat het precies voorstelt, is voor mij nog een raadsel,’ zegt Plançon. ‘Van Eeckhoutte verwerkte er abstracte details uit zijn woning in, onder meer de bank en de schouw. Maar ik zie ook driehoeken, passers en kathedralen: elementen die erop kunnen wijzen dat hij een vrijmetselaar was.’
Marbriettegels gezocht
De Franse eigenaar bekostigde de restauratie zelf, zonder subsidies. Behalve waterlekken waren er niet echt structurele problemen. Het lastigste was nog om de originele materialen terug te vinden waarmee Van Eeckhoutte destijds zijn woning luxueus had afgewerkt. ‘Bakelieten schakelaars kun je nog vinden, zowel in zwart als in rood. Maar voor de tegels van marbrietglas, een Belgisch product van de Verreries de Fauquez, vind ik nauwelijks vervangmateriaal’, zegt hij. ‘In de keuken zijn een paar bleekgele gebroken en die zijn bijna niet meer te vinden. In de groene badkamer boven heb ik ze gelukkig kunnen lijmen. Het mintgroene bad in de halfronde nis vormde in 1983 nog het decor van de hoes van het album Jonge Helden van de Belgische band Arbeid Adelt van presentator Marcel Vanthilt. ‘Vorig jaar is hij opnieuw naar de villa gekomen voor een concert. Is dat niet cool?,’ zegt Plançon. Dat Marcel op de hoes een Corbu-brilletje draagt, is wellicht geen toeval.
