Kunstenaar Anna den Drijver: ‘Ik wilde ambachtelijk werken’

Anna den Drijver (1975) voelt zich tegenwoordig meer kunstenaar dan fotograaf. Haar nieuwste werk: sculpturen en beschilderde portretten. ‘Ik wilde ambachtelijk werken.’

Zowel als je fotografeert als wanneer je sculpturen maakt, gaat je werk over beeldcultuur.
‘Ja, dat is mijn overkoepelende thema: hoe wij ons verhouden tot de wereld om ons heen. De digitale beeldenvloed is groot, en wordt steeds groter. Hoe beschermen wij onszelf daartegen?’

Is dat nodig?
‘Dat is de vraag. Zelf vind ik het soms too much. Al die beelden die ongefilterd en ongevraagd binnenkomen. Neem die foto van dat jongetje dat aanspoelde op een Turks strand. Mijn eerste gedachte was: jee, wat een mooie foto. Maar ineens dacht ik: waar zit ik naar te kijken? Een dood kindje, wil ik dit zien? Maar die vraag kun je jezelf niet stellen, je krijgt het beeld ongevraagd in je schoot geworpen. Ik wil het niet zien, maar mag je zoiets heftigs wel naast je neerleggen? Moet je er niet elke keer bij stilstaan?’

Die overvloed stompt af.
‘Ja, aan de ene kant vind ik het fijn om een eigen filter aan te leggen, aan de andere kant biedt al die informatie ook veel mogelijkheden tot verdieping. Dus het heeft twee kanten. De analoge wereld was heel overzichtelijk: je had de krant en het achtuurjournaal. Nu zijn er zo veel bronnen waaruit je kunt putten, de hele dag door. Ik wil er geen oordeel over vellen, wel – voor mezelf – meer grip krijgen op die steeds groter wordende beeldcultuur. Ik werk daarbij met eigen beeld, maar ook met gevonden beeld, om te bevragen: wat is nu eigenlijk authenticiteit? Als ik een foto van jouw Instagram verander, is dat dan jouw foto of wordt die foto van mij? Daar kun je vraagtekens bij zetten.’

Waarom vind je dat een interessant thema?
‘Omdat ik denk dat wij in deze wereld de kans lopen om steeds verder van onszelf af te komen staan. Door alle prikkels die we krijgen en de snelheid waarmee deze wereld gaat, nemen we te weinig tijd voor contemplatie en bewust kijken. Om na te denken wat voor jou belangrijk is: wat hoort bij mij en wat niet? Wat wil ik tot me nemen en wat leg ik naast me neer?’

Hoe zorg je dat de beelden die jij gebruikt jóuw beelden zijn?
‘Dat gaat heel intuïtief. Ik heb een grote database op mijn computer met duizenden beelden waar ik heel veel in bewaar: zowel eigen beeld als gevonden beeld, gecategoriseerd op kleur en thema. Als ik een idee heb, verzamel ik beelden die ik kan gebruiken, daarna laat ik elementen uit foto’s weg, pas ik ze aan en voeg ik elementen toe, waardoor het werk zich vormt.’

Waar ben je momenteel mee bezig?
‘Mijn werk is steeds minder fotografisch. De fotografie is ondergeschikt geworden in bepaalde zin. Ik voel me steeds minder fotograaf, meer kunstenaar. In mijn nieuwste werk heb ik portretten als basis genomen. Portretten staan voor mij voor het grote geheel: hoe presenteer je je in deze wereld, hoe word jij bekeken? Door mensen, maar ook door camera’s, door controletechnieken.’

Die portretten ben je gaan beschilderen, waarom?
‘Ik wilde ambachtelijk werken. Een foto kan heel vluchtig zijn, het gaf me rust om met verf bezig te zijn. Een penseelstreek aanbrengen op een foto is eigenlijk een soort tegenreactie, tegen dat vluchtige. Het dwingt je om beter te kijken. Met de verf creëer ik als het ware een masker over de portretten, ter bescherming tegen invloeden van buiten. Daarbij speelt ook het identiteitsvraagstuk een rol, identiteit is voor mij niet iets dat vaststaat. Van jongs af aan worden we in een keurslijf geduwd. Ik vind het interessant om te kijken of we ons daar los van kunnen maken. Dat bevraag ik in die foto’s.’

Hoe kom je aan modellen?
‘Eigenlijk maakt het me bij deze beschilderde foto’s minder uit wie het zijn, het kan een meisje zijn dat ik op straat zie of mijn eigen dochter. Het is meer de houding die me aantrekt.’

En waarin zit voor jou het verschil tussen kleur en zwart-wit?
‘Ik ben begonnen met zwart-witfoto’s, en heb daarna kleur toegevoegd. Maar mijn kleur is nooit heel kleurig, veel verzadiging gaat er gewoon uit. Ik vind niet dat kleur verstoort, maar alles wat binnenkomt in deze beeldenwereld is in kleur. En dat kan veel ruis geven. De kleur eruit halen, geeft mij rust.’

Je werkt vooral in series, waarom?
‘Dat vind ik prettig, ik wil dingen kunnen afronden. Ik ben superchaotisch in mijn hoofd. Mijn huis is ook altijd héél opgeruimd, ik wil het liefst leven alsof ik in een hotel leef. Anders wordt het te onoverzichtelijk, weet ik niet meer wat het begin is of het einde.’

Hoe weet je of een serie klaar is?
‘Dan ben ik er nog wel mee bezig, maar krijg er niet meer uit wat in het begin wel lukte. Dan voelt het afgerond. Ik maak altijd veel tekeningen, die selecteer ik om mee verder te gaan. Zolang die tekeningen blijven komen, is het goed, maar op een gegeven moment stopt dat gewoon. Dan ben ik met mijn hoofd ook weer ergens anders.’