Ardmore Ceramics
Het begint in 1985, in een dal aan de voet van de Drakensbergen in de Zuid-Afrikaanse provincie KwaZoeloe-Natal. De blanke, in Zimbabwe geboren Fée Halsted (1958) is afgestudeerd in de kunsten aan de Universiteit van Natal en verhuist voor haar man naar de Ardmore Farm. Ze gaat aan de slag als keramist. Op een dag maakt ze kennis met de dochter van haar huishoudster. Bonakele (Bonnie) Ntshalintshali is een jonge vrouw van achttien die vanwege polio moeite heeft om op het land te werken. Het klikt tussen de twee en Halsted ontfermt zich over Ntshalintshali. Ze leert haar de fijne kneepjes van het keramiekvak. Samen starten ze Ardmore Ceramic Art Studio. Al snel wordt duidelijk dat Ntshalintshali beschikt over een uitzonderlijk kunstzinnig talent. Haar keramische objecten zijn authentiek, diep geworteld in de Afrikaanse cultuur en van hoge kwaliteit. Ze laten zien hoe mooi de versmelting van westerse keramiek en Afrikaanse tradities kan zijn. ‘Ardmore kon een succes worden dankzij Bonnies virtuoze vakmanschap, haar skills en haar ongelooflijke oog voor detail’, zegt Halsted.
Opleiding
Als in 1990 hun werk wordt bekroond met een prestigieuze Afrikaanse kunstprijs schijnen ineens alle spotlights op Ardmore. Galeries, musea en particuliere verzamelaars willen niet alleen alles weten over de opvallende vazen, schalen, potten en objecten, ze willen ze vooral in hun collectie opnemen. Door de toenemende vraag gaat Halsted op zoek naar nieuw talent, naar jonge kunstenaars die zij kan opleiden. Meer en meer neemt Halsted de rol van docent en inspirator op zich. Ze trekt zich met name het lot aan van niet-geschoolde vrouwen uit het arme KwaZoeloe-Natal. Dankzij de opleiding die deze vrouwen bij Ardmore krijgen verbetert hun positie, zowel in financieel als in persoonlijk opzicht. Halsted vindt het essentieel dat vrouwen zelfverzekerd zijn en op eigen benen leren staan. Ze leert hen dat hard werken, doorzettingsvermogen en passie voor het vak kan leiden tot een beter leven.
Zwarte bladzijde
Het succesverhaal van Ardmore heeft ook een zwarte kant. In de jaren negentig van de vorige eeuw is hiv een onmenselijk groot probleem in Zuid-Afrika. Vooral het enorme taboe op de ziekte is er debet aan dat veel mensen besmet raken met het virus. Met een open benadering, veel voorlichting en hier en daar zelfs met humor heeft Halsted zich vanaf het begin sterk gemaakt voor meer bewustwording. Voor velen komt die aandacht te laat; verschillende medewerkers van Ardmore vallen ten prooi aan de ziekte. Ook Bonnie Ntshalintshali raakt besmet met het hiv-virus. Ze overlijdt in 1999 aan de gevolgen van aids, pas 32 jaar en moeder van een jong kind. Ter nagedachtenis aan haar dierbare vriendin en collega heeft Halsted het Bonnie Ntshalintshali Museum opgericht. In het museum, tegenwoordig gevestigd in Caversham, wordt een mooi overzicht gegeven van de geschiedenis van Ardmore. Scholieren komen van heinde en verre om de collectie te bewonderen. Niet voor niets behoort Ardmore tot de culturele canon van KwaZoeloe-Natal.
Terrine Cheetah & Monkey, gemaakt door beeldhouwer Moshe Sello, pottenbakker George Manyathela en schilder Jabu Nene.
Bee Eater, gemaakt door Nkanyiso Dlamini, Sfiso Mvelase en geschilderd door Thembi Zikalala.
Meer dan keramiek
Behalve keramische objecten maakt Ardmore ontwerpen voor kussenhoezen, tafellinnen, handtassen, meubels en – sinds vorig jaar – behang; in samenwerking met het Engelse merk Cole & Son. Stuk voor stuk van hoge kwaliteit en met de typerende Ardmore patronen, kleuren en dessins. Een paar jaar geleden werd Halsted benaderd door het Franse modehuis Hermès. Of ze met hen wilde samenwerken. ‘Ik vind het een eer om ontdekt te worden door zo’n beroemd bedrijf’, zegt ze bescheiden. In 2016 is de eerste Ardmore-Hermès-sjaal een feit, een ontwerp van Ardmore-kunstenaar Sydney Nyabeze. Inmiddels zijn er al drie collecties ontworpen, waarvan The Flowers of South Africa uit 2017 de meest recente is.
Flowers of South Africa, Ardmore & Hermès
Op een voetstuk
Ruim dertig jaar na de oprichting is Ardmore een kunstbedrijf dat staat als een huis, met verzamelaars over de hele wereld en maar liefst zeventig werknemers. Sinds 2004 komen er steeds meer mannen bij. De uitbundigheid, de oorspronkelijkheid en de rijke kleuren zijn nog steeds belangrijke elementen van het werk. De Afrikaanse roots zijn altijd het uitgangspunt. Vaak werken er meerdere kunstenaars aan één object, als pottenbakker, beeldhouwer en schilder. En na al die jaren zet Halsted zich nog steeds op bewonderenswaardige wijze in voor de studio. Ze wordt op handen gedragen door haar kunstenaars. Ze oogst vooral bewondering voor de manier waarop ze het zelfbewustzijn en de zelfstandigheid van haar mensen vergroot. Aan pensioen denkt de zestigjarige Halsted nog lang niet. Ze heeft een enorme drive en is elke dag in de studio. Ook reist ze nog altijd graag door de bush van Afrika. De natuur blijft haar grootste inspiratiebron. Uiteraard denkt ze na over de toekomst van Ardmore. ‘Ik heb niet het eeuwige leven, maar het is belangrijk dat het bedrijf voortgezet wordt als ik er niet meer ben. Voor anderen die het nodig hebben.’ Haar zoon Jonathan is tegenwoordig directeur en haar twee dochters Catherine en Megan zullen te zijner tijd aansluiten, zodat Ardmore kan blijven bestaan zonder zijn bezielende oprichter.
Tekst: Ellen Leijser
Dit portret komt uit Residence 4 en is hier na te bestellen.
Powervrouwen in Milaan >
Mediterrane sferen >
De tien favorieten in Parijs van de redactie >
